Vrij werken

Kunst moet vrij zijn. Werk dat is gemaakt zonder gedachten over hoe het moet worden, en vooral zonder prestatiedruk, is vaak het mooiste werk. Voor mij wel als ik mijn eigen werk overzie. Juist de stukken die zomaar zijn ontstaan, zonder dat er een plan was, vind ik zelf het gaafst. Hier zit ook weer een spanningsveld. De contradictie tussen iets moois willen maken met intentie en zomaar iets doen, zonder enige gedachte erbij. Het is het verschil tussen planmatig werken en vrij, los werken. Het zijn twee uiterste, beide duidelijk zichtbaar in verschillende kunststromen. Er is werk dat volledig is uitgedacht voordat het gemaakt werd, en er is werk waarbij tijdens het maken een heel groot deel aan ‘toeval’ werd overgelaten. Voor mij is het in deze fase zaak om meer los te laten, meer aan toevalligheden van het moment en misschien ook wel het materiaal over te laten. Er kunnen dan interessante dingen gebeuren die je niet van te voren had kunnen bedenken.

Daarbij schat ik in dat er een andere soort van intelligentie een rol speelt. Je hebt de berekenende, cognitieve vorm van intelligentie die vooral wordt aangewend bij het maken van een natuurgetrouw werk. Maar bij het vrij werken spelen er andere principes vermoed ik. Noem het intuïtie, noem het gevoel, noem het instinct. Ik denk dat het belangrijk is dat je in de juiste staat van zijn bent als je met deze aanpak wil werken. Daar wil ik me de komende tijd op gaan richten.

Ik kwam op dit idee nadat ik een filmpje op het internet tegen kwam waar werd gesteld dat er in de buik, in en rond de organen, cellen zijn die overeenkomsten hebben met die in de hersenen. In dat filmpje werd gesteld dat er een vorm van intelligentie in de buik zit. Nu ben ik niet thuis in die materie, en ik wil hier niet vertellen hoe het zit met intelligentie in de buik. Het gaat me om het idee dat er andere bronnen van intelligentie of wijsheid zijn dan de hersenen. Die intelligentie die in de buik zit is volgens dat filmpje minder berekenend, minder cognitief, maar meer gevoelsmatig. En dat zette me aan het denken, als ik nou vanuit die bron ga schilderen, op gevoel, vanuit mijn buik. Wat zou er dan gebeuren? Waarschijnlijk komt er dan veel vrijer werk, heel anders dan ik tot nu toe gemaakt heb.

Om dat te doen moet ik een drang naar een ‘mooi’ resultaat loslaten en dat is nieuw voor mij. Ik moet geen plan hebben, dat is ook nieuw voor mij. Het plan dat ik (toch stiekem) heb is simpel; starten door gewoon zomaar te doen wat in me opkomt en van daar uit alleen maar reageren op wat ik op het werkvlak zie gebeuren. Ik ben benieuwd…

Het werk van het plaatje op deze pagina is het eerste werk dat ik op die manier heb gemaakt.